Koorsymfonie – Bladmuziek

De combinatie van instrumentale en vocale muziek vinden we in de 17e en 18e eeuw voornamelijk in de religieuze muziek (cantates, oratoriums) en opera terug. Het idee om een vocale component toe te voegen aan symfonische muziek ontstond aan het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw. Een korte excursie naar de geschiedenis van dit genre, een overzicht van componisten die in deze vorm componeerden en bladmuziek van koorsymfonieën vind je hier!

Ludwig van Beethoven

Ludwig van Beethoven deed een eerste poging, een vocale component te integreren in symfonische muziek in zijn “Koorfantasie in c-mineur, op. 80” uit 1808. Het werk is een soort schets en voorbode voor Beethovens revolutionaire “Symfonie nr. 9 - Ode an die Freude”. Beethoven doorbreekt het conventionele idee van de symfonie als puur instrumentale vorm en creëert een geheel nieuw, muziekdramatisch concept.

Romantiek

Beethovens model werd door componisten in de romantiek goed ontvangen vanwege de nieuwe mogelijkheden die deze vorm te bieden had. Hector Berlioz componeerde in 1839 zijn dramatische symfonie “Romeo & Julia”. De componist gebruikt in dit werk weliswaar het koor om het verhaal te vertellen, toch speelt het orkest nog steeds de hoofdrol.

Het concept van een koorsymfonie wekte ook de interesse van Felix Mendelssohn-Bartholdy. Zijn tweede symfonie “Lobgesang”, uit 1840, waarin hij hymnes uit de bijbel toonzette, noemde hij zelf een “symfonische cantate".

Franz Liszt gebruikt aan het einde van zijn “Faust-symfonie” uit 1854 een mannenkoor ("Chorus mysticus"), om de laatste strofes uit Goethes gedicht woordelijk te laten klinken. Formeel gezien is dit werk echter meer een symfonisch gedicht met koor, dan een echte koorsymfonie.

Hoogtepunten binnen de symfonische koormuziek zijn ongetwijfeld de werken Gustav Mahler. De vocale componenten vinden we terug in de “Symfonie Nr. 2 ("Auferstehung", 1895)”, “Nr. 3 (1902)” en “Nr. 8 ("Sinfonie der Tausenden")”. In twee van de drie koorsymfonieën van Mahler vinden we zelfs een kinderkoor (Knabenchor).

De Engelse componist Ralph Vaughan Williams schreef in 1910 eveneens een indrukwekkende koorsymfonie met als titel “A Sea Symphony”. Hij componeerde het werk reeds op 30-jarige leeftijd en het wordt nog steeds beschouwd als één van zijn meesterwerken binnen de vocaal-instrumentale muziek.

De Russische componist en mysticus Alexander Skrjabin voegde aan het einde van zijn symfonie Prometheus een koor toe om een mystieke sfeer en spanning aan het einde van het stuk op te roepen. Het stuk werd door Skrjabin in 1910 gecomponeerd.

Moderne koorsymfonieën

Ook gedurende de 20e eeuw werd het dramatische potentieel van de combinatie van koor en orkest uitgebreid ingezet. Hier volgt een korte samenvatting van enkele belangrijke werken:

De Russische componist Igor Stravinsky componeerde in 1930 zijn “Psalmensymfonie” , die hij in 1948 nog eens licht aanpaste. De componist maakt in dit werk gebruik van drie psalmen uit de bijbel. De typische structuur van een symfonie ontbreekt in dit werk en het is dan ook meer opgezet als één vloeiend geheel. De instrumentatie is vrij ongebruikelijk.

De voorname Russische symfonische componist Dmitri Sjostakovitsj schreef drie koorsymfonieën - “Symfonie Nr. 2”, “Symfonie Nr. 3” en “Symfonie Nr. 13”, die respectievelijk in, 1927, 1930 en 1962 verschenen. “Symfonie No. 14” uit 1969 bevat ook een vocaal element in de vorm van sopraan- en bassoli.

De Russisch-Duitse componist Alfred Schnittke componeerde 2 koorsymfonieën, te weten “Symfonie Nr. 2 (St. Florian)” (1979) en “Symfonie Nr. 4” (1983).

De symfonische werken van de Poolse componist Henryk Mikołaj Górecki bevatten vocale elementen in zijn “Koorsymfonie Nr. 2 ("Kopernikus", 1972)” en in “Symfonie Nr. 3” ("Symphony of Sorrowful Songs") voor sopraansolo en symfonieorkest uit 1977.

De Duitse componist Hanz Werner Henze gebruikte een koor in zijn “Symfonie Nr. 9 uit 1995-1997” en greep daarmee uiteraard terug op de traditie van de 9e symfonie van Beethoven en hoe deze ontvangen werd. Het werk is opgedragen aan de helden en martelaren van het Duitse antifascisme.

De Poolse hedendaagse componist Krzysztof Penderecki componeerde zijn “Symfonie Nr. 8 „Liederen der Vergankelijkheid“” in 2005. In 12 relatief korte delen zette hij hier Duitse gedichten uit de 19e en vroege 20e eeuw op muziek.

Verder naar:

• Symfonie – Bladmuziek
• Oratorium – Bladmuziek
• Koor – Bladmuziek
• Classicisme – Bladmuziek
• Romantiek – Bladmuziek
• Modernisme – Bladmuziek