Een van de voornaamste instrumentale muzikale vormen is ongetwijfeld de sonate. De formele betekenis van het begrip “sonate”, dat afgeleid is van het Italiaanse woord “sonare” (“klinken” of “spelen”), is in de loop der jaren flink veranderd. Meer informatie over de ontwikkeling van de sonate en een groot aanbod van de barok tot nu vind je hier!
Het begrip “sonate” ontstond in de tweede helft van de 16e eeuw en werd gebruikt voor verschillende vormen van instrumentale composities voor twee of meer instrumenten. Zo zou er beter onderscheid gemaakt kunnen worden tussen deze stukken en solowerken voor toetsinstrumenten, of stukken met zang, zoals cantates.
De baroksonate onderscheidt zich vooral van de klassieke sonate door het grotere aantal delen (vier of meer), waarbij snelle en langzame tempi zich regelmatig afwisselen. De baroksonate kan ruwweg in twee vormen worden onderverdeeld:
Sonata da camera (“Kamersonate”) – deze vorm heeft een licht danskarakter en is de voorloper van de barokke danssuite.
Sonata da chiesa (“Kerksonate”) – is in de regel vierdelig, waarbij elk deel afwisselend langzaam of snel is. De delen zijn niet gebaseerd op dansritmes
Afhankelijk van de grootte van de bezetting kunnen baroksonates verder onderverdeeld worden in solosonates voor één instrument (meestal viool) en basso continuo en triosonates voor twee solo-instrumenten en basso continuo.
Een bekende componist van sonates is de Italiaan Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zowel de sonata da chiesas van Corelli als de sonata da cameras van Corelli zijn tegenwoordig nog altijd zeer geliefd bij zowel muzikanten als publiek.
Tussen de 17e en de 18e eeuw ontwikkelde de sonata da chiesa zich langzaam tot een vorm die tegenwoordig bekend staat als Napolitaanse ouverture, waarbij het inleidende langzame deel verdween en een driedelige vorm ontstond die qua tempostructuur van de verschillende delen (snel-langzaam-snel) niet alleen een basis vormde voor de klassieke sonate, maar ook voor veel andere muzikale vormen.
De Italiaanse componist Domenico Scarlatti (1685 - 1757) leverde in deze tijd een belangrijke bijdrage aan het formele ontstaan van de sonate. De sonates van Scarlatti werden over het algemeen geschreven in de oude sonatevorm: een eendelige compositie met twee contrasterende thema’s.
Tijdens het classicisme (1750- 1800) ontwikkelde de sonate zich verder. In deze tijd werd het begrip “sonate” hoofdzakelijk voor pianosonates, of sonates voor een solo-instrument met pianobegeleiding gebruikt. In de basis bestaat een klassieke sonate uit drie (soms vier) delen, waarbij het eerste (snelle) deel in de “sonatevorm” geschreven is; het tweede deel een langzaam karakter heeft en het derde deel in de regel weer snel is en allerlei muzikale vormen kan aannemen.
In een vierdelige sonate wordt doorgaans voor het laatste deel nog een dans in de vorm van een menuet of scherzo toegevoegd. De grootste bloeiperiode voor de sonate kwam voort uit de werken van drie componisten van de (eerste) Weense school: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart en Ludwig van Beethoven. Een van de meest bekende sonates uit deze tijd is de Mondscheinsonate van Beethoven
K. 403 (Longo 470)
voor: Klavecimbel [piano]
Bladmuziek
Artikelnr.: 2270
aus "18 Canons mélodieux ou 6 Sonates en duo a flutes traverses, ou violons, ou Basses de Viole"
voor: 2 dwarsfluiten [violen]
Speelpartituur (pdf download)
Artikelnr.: 3681
K. 141 (Longo 413)
voor: Klavecimbel [piano]
Bladmuziek
Artikelnr.: 3307
voor: Orgel
Bladmuziek
Artikelnr.: 4604
K. 545 / Longo 500
voor: Klavecimbel [piano]
Bladmuziek
Artikelnr.: 1285
aus "Operum Musicorum Posthumorum, Pars Prima"
Nürnberg, 1643
voor: 2 violen [zinken], viola da gamba [trombone], orgel
Partituur, losse partijen (pdf download)
Artikelnr.: 4533
K. 55 (Longo 355)
voor: Piano [klavecimbel]
Bladmuziek
Artikelnr.: 4614
voor: 2 dwarsfluiten [violen]
Speelpartituur (pdf download)
Artikelnr.: 1575
voor: Gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 725080
voor: Cello, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 732125
voor: Gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 738181
from: 10 easy Sonatas
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 751037
op. 10/2
voor: Viool, piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 733929
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 739719
from: 10 easy Sonatas
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 751036
(Adagio - Allegro - Adagio - Giga Allegro)
voor: 2 altblokfluiten (duo)
Bladmuziek
Artikelnr.: 725635
voor: Gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 746511
voor: Cello, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 732124
op. 49/2
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 751050
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 725013
voor: Cello, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 738408
voor: Cello, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 759213
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 723148
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 731725
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 723138
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 746491
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 723141
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 723142
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 725011
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 725016
voor: Gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 758488
voor: Piano [klavecimbel]
Bladmuziek
Artikelnr.: 734243
voor: Piano [klavecimbel]
Bladmuziek
Artikelnr.: 726494
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 739551
voor: Viool, piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 725112
voor: Piano [klavecimbel]
Bladmuziek
Artikelnr.: 756272
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 723145
Piano Sonata C sharp minor. 1st movement
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 744180
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 738991
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 738510
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 725012
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 759628
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 725015
voor: Cello, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 722515
voor: Cello, basso continuo
Bladmuziek
Artikelnr.: 759214
op. 5
voor: Violine und Cembalo (Klavier); Violoncello (Viola da gamba) ad lib.
Bladmuziek
Artikelnr.: 758462
voor: Piano [klavecimbel]
Bladmuziek
Artikelnr.: 726495
aus der Kantate "Himmelskönig, sei willkommen", BWV 182
bearbeitet für zwei Blockflöten und Orgel (Klavier)
voor: 2 blokfluiten (SA), orgel [piano]
Partituur, losse partij (pdf download)
Artikelnr.: 2208